Αλληλεγγύη σημαίνει συμπαράσταση.

ΓΡΑΦΕΙ Η ΓΕΩΡΓΙΑ ΣΙΩΡΑ

 
Η διεθνής πιστωτική ασφυξία, το πλασματικό χρήμα και η έλλειψη ρευστού, οδήγησαν σε οξεία αντίφαση τη σημερινή οικονομία. Η διεθνής κρίση αποτελεί κρίση υπερσυσσώρευσης κεφαλαίου και, μάλιστα, πλασματικού κεφαλαίου μέσω της χρηματιστικοποίησης της οικονομίας η οποία δημιουργεί «φούσκες» με κερδισμένους τους κερδοσκόπους. Πρώτη μορφή συναλλαγής ήταν το ανταλλακτικό σύστημα. Έπειτα αναπτύχθηκε η χρήση χρημάτων η αξία των οποίων βασίζονταν στην αξία του υλικού από το οποίο ήταν φτιαγμένα(ή ενός συμβολικού υλικού, π.χ.όστρακα) έως ότου φτάσαμε στη συσχέτιση της αξίας με το χρυσό, τα τραπεζογραμμάτια, στα χρήματα Fiat,στην αξία του δολλαρίου που καθορίστηκε σε σχέση με το χρυσό και στο 1971 οπότε στις ΗΠΑ έπαυσε η μετατρεψιμότητα του δολαρίου ΗΠΑ σε χρυσού. Μετά από αυτό, πολλές χώρες ακολούθησαν το παράδειγμα των ΗΠΑ και η πλειονότητα των χρημάτων παγκοσμίως σταμάτησε να υποστηρίζεται από αποθέματα χρυσού. Α. ΤΙ ΕΙΝΑΙ (ΤΟΠΙΚΟ) ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΝΤΑΛΛΑΚΤΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ Είναι μια μορφή συναλλαγής η οποία όμως δεν τοκίζεται, δεν παράγει κέρδος, αλλά βοηθάει τις τοπικές( ή και ευρύτερες) ομάδες ή κοινωνίες να επιβιώσουν και να αναπτυχθούν σε δύσκολες οικονομικά εποχές, αλλά και, για κάποιους, αποτελεί το όραμα μιας μελλοντικής κοινωνίας.
Είναι, εν ολίγοις, ένας τρόπος να ζεις και να εργάζεσαι χωρίς χρήματα. Σε αυτό το σύστημα ανταλλαγής υπηρεσιών και προϊόντων ο καθένας δηλώνει τι μπορεί να προσφέρει (ή και τι έχει ανάγκη). Η ανταλλαγή αφορά αγαθά, υπηρεσίες ή γνώσεις. Δεν γίνεται αγορά ή πώληση. Στις παραδοσιακές αγροτικές οικονομίες συνηθιζόταν στις συγκομιδές (ή διάφορες εργασίες που απαιτούσαν τη συμμετοχή πολλών ατόμων). Μάζευε, π.χ., όλο το χωριό τις ελιές ή τα δημητριακά( κάτι που εξακολουθεί να γίνεται σε κάποιες περιπτώσεις). Κάποια τοπικά συστήματα χρησιμοποιούν χρονοτράπεζα, κάποια υποκατάστατα νομίσματα. Η συναλλαγή, επίσης, μπορεί να γίνει με τον τρόπο που επιθυμούν οι άμεσα ενδιαφερόμενοι, χωρίς χρήση υποκατάστατου νομίσματος ή χρονοτράπεζας. Για να συμμετέχει κάποιος πρέπει να είναι μέλος και να εγγραφεί στον κατάλογο. Δεν υπάρχει τόκος αν η ανταπόδοση της συναλλαγής δεν είναι άμεση. Τα προϊόντα κι οι υπηρεσίες ποικίλλουν ανά περιοχές: ιατρικές υπηρεσίες, μαθήματα, φύλαξη παιδιών, γεωργικά ή κτηνοτροφικά προϊόντα, κομμωτική, ηλεκτρικές ή υδραυλικές εργασίες, εξασφάλιση διακοπών κλπ.) Η διαδικασία βασίζεται στις αρχές της ισοτιμίας, ανοιχτής διαδικασίας και διαφάνειας, και στον κοινωνικό χαρακτήρα(αλληλεγγύη, συνδιαμόρφωση της κοινωνίας που επιθυμούμε). Δεν υπάρχει το κέρδος των μεσαζόντων ούτε οι έμμεσοι και άμεσοι, κρυφοί και φανεροί φόροι. Τα μέλη έχουν πρόσβαση στον κατάλογο και οι συναλλαγές καταγράφονται αν επιλεχθεί το σύστημα της χρονοτράπεζας. Προσφορές ή υπηρεσίες που έχουν παράνομο, αντιπεριβαλλοντικό ή αντικοινωνικό χαρακτήρα απαγορεύονται(πορνεία, ναρκωτικά, επικίνδυνα για το περιβάλλον προϊόντα κλπ.) Όταν κάποιος επιθυμεί να αποχωρήσει, διαγράφεται από τη λίστα. Δημιουργούνται ομάδες εργασίας όπως ομάδα διαχείρισης(δημιουργοί και συντηρητές συστήματος και υπεύθυνοι των κέντρων εξυπηρέτησης όπως χώροι ανταλλαγής και παζάρια, και Ομάδα προώθησης και ενημέρωσης (έντυπα, ηλεκτρονική ενημέρωση, επικοινωνία με φορείς, συλλόγους, συνεταιρισμούς, επαγγελματικές ομάδες παραγωγών ή υπηρεσιών, διασύνδεση τοπικών δικτύων ανταλλαγής ). Τα άτομα που απασχολούνται στις ομάδες εργασίες είτε προσφέρουν εθελοντική εργασία είτε αμείβονται μέσω του συστήματος (υπηρεσίες, προϊόντα). Τα έξοδα του συστήματος(προμήθειες υλικών, αναλώσιμα ΗΥ, τηλεφωνικοί λογαριασμοί κλπ.) καλύπτονται από τις εισφορές των μελών(πιθανός συνδυασμός με Ε.ΠΑ.Μ). Παράλληλα με την αντιμετώπιση των οικονομικών δυσκολιών χτυπιέται ο καταναλωτισμός και η κερδοσκοπία, οι άνθρωποι της τοπικής (κι ευρύτερης) κοινωνίας έρχονται πιο κοντά και παίρνουν τη ζωή τους στα χέρια τους. Δεν υπάρχει εκμετάλλευση, τόκοι, ανατοκισμοί και τοκογλυφία. Β. Το ΔΙΚΤΥΟ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ μπορεί να περιλαμβάνει και: 1) Προσφορές επί χρήμασι(το υπάρχον χρήμα),δηλ. προϊόντα ή υπηρεσίες με χαμηλότερες τιμές. 2) Προσφορά χρήματος με ανταπόδοση εργασίας(π.χ. αν κάποιος δεν έχει να πληρώσει ένα λογαριασμό παίρνει χρήματα, αν προσφερθούν από κάποιον άλλο, και σε ανταπόδοση του προσφέρει κάποια εργασία). 3) Συσσίτιο και προσφορά προϊόντων ή υπηρεσιών χωρίς αντάλλαγμα σε περιπτώσεις που είναι εξακριβωμένο ότι κάποια άτομα χρήζουν βοήθειας και δεν υπάρχει δυνατότητα ανταπόδοσης. 4) Φιλοξενία σε χώρο. 5) Ψυχολογική στήριξη-παρέα (καταρτίζεται κατάλογος όσων προσφέρονται να έρθουν σε επαφή με άτομα που βιώνουν μια ψυχική δυσκολία σε κάποια φάση κι έχουν ανάγκη παρέας και στήριξης. Η ομάδα μπορεί να συνεργάζεται με κάποιον ειδικό που είναι εγγεγραμμένος στο ΔΙΚΤΥΟ για σοβαρότερες περιπτώσεις όπως άτομα με τάση αυτοκτονίας). 6) Χαριστικό παζάρι (για τα μέλη). 7) Μαθήματα αυτάρκειας (πώς να παρασκευάζουμε μόνοι μας πράγματα που μας είναι αναγκαία, χωρίς τη μεσολάβηση πολλών μεσαζόντων η οποία ανεβάζει την τελική τιμή του προϊόντος). 8) Προσφορά εργασίας μελών σε άνεργα μέλη χωρίς άλλους πόρους (για να διατηρηθεί ο κοινωνικός χαρακτήρας). 9) ΟΜΑΔΑ ανακύκλωσης απορριμάτων (μέσω της οποίας μπορούν να αντληθούν και έσοδα). 10) Δίκτυο αλληλοϋποστήριξης επαγγελματιών οι οποίοι μπορούν να συντονίζονται μεταξύ τους για την ανάληψη εργασιών που τους παρουσιάζονται. Γ. ΤΙ ΥΠΑΡΧΕΙ Τα παγκοσμίως γνωστά LETS (Local Employment and Trade System=σύστημα τοπικής απασχόλησης και εμπορίου), η περίπτωση του TRUEQUE(=ανταλλαγή) της Αργεντινής, Χιλιάδες τοπικές πρωτοβουλίες σε διάφορα μέρη του κόσμου. Στην Ελλάδα υπάρχουν αντίστοιχες πρωτοβουλίες που αφορούν τοπικές πρωτοβουλίες μικρής απήχησης, παραφυάδες κομμάτων, ή άλλες που αποτελούν το προσωπείο μιας επιχειρηματικής δραστηριότητας και οικονομικών συμφερόντων (σε κάποιες περιπτώσεις υπάρχει και σχέση με το κράτος). Ένα ΔΙΚΤΥΟ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ενταγμένο σε ένα παλλαϊκό κίνημα, όπως το Ε.ΠΑ.Μ., μπορεί να έχει τεράστια απήχηση. Δ. ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ Η υποφαινόμενη (συντάκτρια του κειμένου) διαφοροποιείται με τις προτάσεις της σε κάποια σημεία από παρόμοιες γνωστές πρωτοβουλίες : 1) Στην ύπαρξη υποκατάστατου νομίσματος το οποίο εμπεριέχει το κίνδυνο πλαστογράφησης και, κυρίως, γιατί διατηρεί την υπάρχουσα αντίληψη (συναλλαγές μέσω χρήματος). Οι πρωτόγονες κομμουνιστικές(??) κοινωνίες ήταν αχρήματες και συνεργατικές. Η χρήση του χρήματος ευνοεί τον ανταγωνισμό (δεν αποτελεί, φυσικά, την αιτία του). Δεν συμβαδίζει με τις αρχές της αποανάπτυξης(??). 2) Μέτρια αποδοχή της χρονοτράπεζας γιατί δεν ευνοεί την αμεσότητα των συναλλαγών και συνεχή κοινωνική επαφή και γιατί εμπεριέχει την πιθανότητα να μην υπάρξει ανταπόδοση. Θετικό σημείο της, όμως, είναι η ευκολία που παρέχει στη θέσπιση κοινωνικών κριτηρίων (να προηγούνται άτομα που αντιμετωπίζουν σε μεγαλύτερο βαθμό δυσκολίες), από την άλλη, όμως, αυτή η θετική πλευρά περιορίζει την ελευθερία των μελών στις συναλλαγές τους αλλά, κι οποιοδήποτε αγαθό ή υπηρεσία μπορεί , χωρίς κοινωνικά κριτήρια, να συσσωρευθεί και να οδηγήσει σε εκμετάλλευση κι εκκίνηση της «ιστορίας» από την αρχή… 3) Το τοπικό δίκτυο (γειτονιά, πόλη, χωριό) είναι προτιμότερο γιατί α) στηρίζεται στην αυτοοργάνωση σε τοπικό επίπεδο β) φέρνει τους ανθρώπους ενός τόπου σε επαφή. Ένα δίκτυο αλληλεγγύης είναι προτιμότερο να έχει ως βάση τα τοπικά δίκτυα κι επικουρικά να συνεργάζεται με το ευρύτερο δίκτυο. Καλό, επίσης, είναι να επιδιώκεται τα τοπικά συστήματα να μην ξεπερνούν έναν αριθμό μελών για να κυριαρχεί η εμπιστοσύνη μεταξύ τους και να μην μετατρέπεται η συναλλαγή σε απρόσωπη διαδικασία, χωρίς αυτό να είναι απαγορευτικό σε συναλλαγές με άλλα δίκτυα, συχνά αναγκαίες. Και γιατί, ο οικολογικός κι αντικαπιταλιστικός(?) τρόπος ζωής επιτάσσει την προσαρμογή στις τοπικές συνθήκες, την αυτάρκεια, και όχι την εξάρτηση. ΕΠΙΛΟΓΟΣ Η αλληλεγγύη γίνεται πράξη όταν οι άνθρωποι παύουν να είναι ανταγωνιστικοί και ανώνυμοι, όταν ανακαλύπτουν τις συνεργατικές διαπροσωπικές σχέσεις κι αντιμετωπίζουν ομαδικά και ισότιμα τις δυσκολίες. Μια ηχηρή απάντηση στο νεοφιλελευθερισμό είναι η ανταλλακτική οικονομία. 

Πηγή : Ε.Πα.Μ. ΔΥΤ. ΑΤΤΙΚΗΣ